“သရဏဂမန”ဟူေသာ ပါဠိပုဒ္မွ ဂမနကို ဂုံသို႔ေၿပာင္း၍ သရဏဂုံ ဟု ၿမန္မာမွုၿပဳထားၿခင္းၿဖစ္၏။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကြယ္လဲေလ်ာင္း ပုန္းေအာင္းမီွခိုရာဟူ၍ မီွဝဲဆည္းကပ္ သိမွတ္ၿခင္းသည္ သရဏဂုံ ေဆာက္တည္ၿခင္းၿဖစ္၏။
“ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးသာလွ်င္ ကိုးကြယ္ရာ အစစ္အမွန္ၿဖစ္၏” ဟုယုံႀကည္သိမွတ္လွ်က္ ရုိေသေလးၿမတ္ ဆည္းကပ္လိုေသာ ကုသိုလ္ ေစတနာ (မဟာကုသိုလ္စိတ္ ေစတသိက္ နာမ္ ခႏၱာအေပါင္း)ကို “သရဏဂုံ” ဟုေခၚ၏။
ကိုးကြယ္မွုအားၿဖင္႔-----
၁။ ဘုရားကိုးကြယ္မွု၊
၂။ တရားကိုးကြယ္မွု၊
၃။ သံဃာကိုးကြယ္မွု၊
ဟူ၍ သုံးပါးရွိပါသည္။ ဤသုံးပါးကိုပင္ “သရဏဂုံ သုံးပါး” ဟုေခၚၿခင္းၿဖစ္၏။
မိမိသႏၱာန္၌ ရတနာသုံးပါးကို ယုံႀကည္သိမွတ္ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္လိုေသာ စိတ္ ေစတနာ (မဟာကုသိုလ္စိတ္ ေစတသိက္ နာမ္ ခႏၱာအေပါင္း) ၿဖစ္ေနေႀကာင္းကို ထင္းရွားၿပဖို႔ရာ ဝန္ခံကတိေပးေသာအားၿဖင္႔ အထက္ပါ ေဖၚၿပထားသည္႔အတိုင္း “ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစာၦမိ” စေသာ ပါဠိစကားကို သုံးႀကိမ္ ၿပည္႔ေအာင္ ရြတ္ဆိုၿခင္းသည္ သရဏဂုံေဆာက္တည္ၿခင္း ၿဖစ္၏။ ႏွုတ္ၿဖင္႔ ရြတ္ဆိုရမည္။ စိတ္ကူးရုံမွ်ၿဖင္႔ ေဆာက္တည္ရာမေရာက္။
လူဝတ္ေႀကာင္မ်ား အေနၿဖင္႔ ပါဠိဘာသာ မဟုတ္ေသာ္လည္း မိမိတို႔ ကၽြမ္းက်င္ေသာ ဘာသာစကားၿဖင္႔ “ဘုရားကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ပါ၏။” ဟူေသာ အဓိပၸါယ္သက္ဝင္ေအာင္ ေလးနက္ယုံႀကည္စြာ သရဏဂုံေဆာက္တည္ ႏုိင္ပါသည္။
ဗုဒၶဘာသာဝင္ၿဖစ္သူသည္ ရဟန္းေတာ္ တစ္ပါးပါး၏ ေရွ႕မ်က္ေမွာက္တြင္ ရုိေသစြာ ထိုင္ရွိခိုး၍ ႀသကာသၿဖင္႔ ကန္ေတာ႔ၿပီးမွ “ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစာၦမိ” စသည္ၿဖင္႔ ပီသစြာ ရြတ္ဆိုလ်ွက္ သရဏဂုံကို ေဆာက္တည္ရမည္။ သုံးႀကိမ္ ၿပည္႔ေအာင္ ပီသစြာ ရြတ္ဆိုေဆာက္တည္ ရမည္။
ရဟန္းသံဃာမရွိေသာ ေနရာေရာက္ေနပါက ရုပ္ပြား၊ ဆင္းတု၊ ေစတီေတာ္တို႔၏ေရွ႕တြင္ ရိုေသစြာ ထုိင္ရွိခိုးလွ်က္ ႀသကာသၿဖင္႔ ကန္ေတာ႔ၿပီးမွ သရဏဂုံ ေဆာက္တည္ရမည္။
“အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပတံ ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစာၦမိ” စသည္ၿဖင္႔လည္း ေဆာက္တည္ႏုိင္ပါသည္။ “အဇၨတေဂၢ ပါဏုေပတံ၊ ယေန႔မွစ၍ အသက္ဆုံးတုိင္ေအာင္” ဟုအနက္ေပးပါ။